Daha önce eşim ve
oğlumla 18 Mart Çanakkale Şehitleri Anma Törenlerine katılmıştık. Ancak 25
Nisanda, Avustralya, Yeni Zelanda ve Türkiye Cumhuriyeti devletinin birlikte
düzenlediği ve ANZAC’ların torunlarının katıldıkları “Şafak Töreni”ni de merak
ediyorduk. Eşimin asker arkadaşı Hüseyin Acurman ve eşi Canan Acurman ile bu
törene katıldık. Şafak Törenini başka bir yazımda anlatacağım” demiştim.
***
1915 yılında itilaf Devletleri, bir tarafında Ege Denizi,
diğer tarafında Çanakkale Boğazı ile stratejik bir konuma sahip Gelibolu Yarımadası’nı
işgal ederek, Almanların önemli müttefiki olan Osmanlı’nın savunma gücünü
yenilgiye uğratmayı, Marmara Denizi’ne geçip, İstanbul’u topa tutmayı
planlamışlardı.
25 Nisan 1915 tarihinde yarımadaya çıkarma yapan Britanya
İmparatorluğu ve Fransa ordusuna bağlı askerler, 8 ayı geçen zorlu bir savaşın
içine girmiş, hiç tanımadıkları bir coğrafyada, dillerini, dinlerini
bilmedikleri gençlerle savaşmışlar, öldürmüş ya da ölmüşlerdi.
Savaştan sağ çıkan askerler, verdikleri demeçlerde, bir hiç
uğruna binlerce insanın öldüğünü söylemiş ve üzüntü içinde olduklarını ifade
etmişlerdir.
***
1934 yılından beri her yıl, 24-25 Nisan tarihlerinde, Türk
Hükümetinin işbirliği ve yardımları ile
Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve Fransa tarafından, Gelibolu
Anma Törenleri düzenlendiğini basından öğrenmiş ve araştırmıştım.
24 Nisandaki törenler; Türkiye’nin Mehmetçik Abidesinde
düzenlediği uluslararası töreni, Morto Koyu’nda Fransa Anma Törenini, Helles
Burnu’ndaki Milletler Topluluğu Törenini ve 57. Alay Şehitliği ve Anıtında
Türkiye’nin Anma Törenini içeriyor;
25 Nisandaki tören ise;
saat 05.30 -06.30 arasında, Anzak
Koyu’nda Avustralya ve Yeni Zelanda’nın ortaklaşa düzenlediği, Şafak Töreni’ni
ile başlayıp, ardından Lone Pine (Yalnız Çam) Anıtında düzenlenen Avustralya
Anma Töreni ve Conk Bayırında, Yeni Zelanda Anma Töreni ile devam ediyordu.
***
25 Nisan çıkartmasında ölen, Avustralyalı ve Yeni Zelandalı
askerlerin torunları, 16 bin kilometre uzaklıktan bu tören için geliyorlar;
Geceyi, soğuğa aldırmadan, tören alanında, uyku tulumları,
battaniyelerle çimenlerin üzerinde geçiriyorlardı.
Kurulan dev ekranlarda, gece boyunca Çanakkale Savaşı ile
ilgili belgeseller gösteriliyor. 05.30
da başlayıp 06.30 a kadar süren resmi törende, Yeni Zelanda Savunma Kuvvetleri Bandosu,
Avustralya Kraliyet Bandosu, Kuvvet
Komutanları, Avustralya Muhafız Birliği, Yeni Zelanda Savunma Kuvvetleri
askerleri vs. gelip tören düzenliyor, dualar ediyorlardı.
Bu töreni görmeden olmazdı…
***
Tören esnasında bizi etkileyen unsurları paylaşmak
istiyorum.
Binlerce insan olmasına rağmen tören esnasında çıt çıkmadı.
Sadece kuş sesleri duyuluyordu hatta kuş seslerini önce efekt sandık…
3 ülkenin marşları art
arda okundu, bayraklar göndere çekildi ve Mustafa Kemal Atatürk’ün ölen Anzak
askerlerinin annelerine hitaben yazdığı mektubun, önce Türkçesi sonra da
İngilizcesi bizim subaylarımız tarafından okundu. Ata’mız mektubunda diyordu
ki;
“Uzak memleketin toprakları üstünde kanlarını döken
kahramanlar; burada dost bir vatanın
toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler, Mehmetçikle yan yana,
koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar; gözyaşlarınızı
dindiriniz. Evlatlarınız bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde
rahat rahat uyuyacaklardır. Bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim
evlatlarımız olmuşlardır”
Herkesin gözünde, bir damla yaş, aklında “savaşın ne kadar kötü bir şey
olduğu” vardı.
Avustralyalı ve Yeni Zelandalı komutanların konuşmaları, din
adamlarının okuduğu dualar ve çelenk koyma töreninden sonra, binlerce kişi
tıpkı tören alanına girerken olduğu gibi izdiham yaratmadan sakince ve geride
bir tek çöp bırakmadan alanı terk etti.
